Wiatraki

Oprócz chodaków oraz liberalnego stosunku do tzw. miękkich narkotyków Holandia kojarzy się zdecydowanie z wiatrakami. Warto w tym miejscu wspomnieć, że holenderskie słowo molen nie oznacza jedynie wiatraka. W języku holenderskim tym słowem określa się wszelkiego rodzaju młyny. Można stąd domniemywać, że pierwotnym przeznaczeniem holenderskich wiatraków było mielenie ziaren.

W obecnych czasach tradycyjne wiatraki są już bardziej atrakcją turystyczną niż sposobem na utrzymanie. Są jeszcze miejsca takie jak Zaanse Schans, gdzie wiatraki są czynne i można tam zaobserwować robotników przy pracy, lecz to również nie jest ich główne źródło utrzymania.

Trochę historii

Młyny były spotykane w całej Europie już pod koniec Imperium Rzymskiego. Jako źródła energii korzystano wówczas z wody. W miejscach, gdzie warunki naturalne utrudniały zastosowanie wody do napędzania, należało znaleźć inne rozwiązania. Właśnie w takich rejonach zaczęły powstawać pierwsze wiatraki.

Trudno jest określić kiedy w historii ludzkości pojawiły się pierwsze młyny napędzane siłą wiatru. Wynika to przede wszystkim z tego powodu, że gdy w tekstach pisanych używano określenia młyn, nie było powiedziane, czy chodzi o młyn wodny czy o wiatrak.

Pierwsze wiatraki, wyglądem nie do końca przypominające te dzisiejsze, pojawiły się około 1000 roku w północno-zachodniej Francji, Flandrii oraz południowej Anglii. Ich konstrukcja oparta była na używanych wówczas młynach wodnych.

Postęp w wykorzystaniu siły wiatru nastąpił po wynalezieniu przekładni umożliwiającej obracanie całej konstrukcji. Dzięki niej śmigła wiatraka (czasem zwane skrzydłami) dało ustawić się w odpowiedniej pozycji w stosunku do napędzającego je wiatru. Był to tzw. wiatrak koźlak (od kozła, czyli podstawy, na której stał cały mechanizm).

Wiatraki holenderskie

Najstarszy tekst wspominający o wiatrakach na terenie Niderlandów pochodzi z 1183 roku. Wzmianka znalazła się w dokumentach Filipa Alzackiego, hrabiego Flandrii, który to w dokumencie nadającym prawa opactwu Bergues postanowił, że „bez zezwolenia opata nikomu nie wolno stawiać ani młynów wodnych ani wiatraków”.

W XIX wieku w Holandii funkcjonowało około 10.000 wiatraków z czego olbrzymia ich część znajdowała się w rejonie rzeki Zaan.

W XX wieku wraz z postępem techniki wiatraki zostały wyparte przez urządzenia napędzane energią elektryczną lub silnikami wysokoprężnymi.

Wiatraki w czasach obecnych

W roku 1923 zostało założone stowarzyszenie De Hollandsche Molen, które ma na celu ochronę i konserwację wiatraków w Holandii. Jednym z projektów tego stowarzyszenia jest wspomniany wcześniej skansen Zaanse Schans.

Dzięki temu stowarzyszeniu możemy na własne oczy przekonać się jak zaawansowanymi technicznie urządzeniami były wiatraki oraz jak wiele funkcji poza mieleniem mąki mogły pełnić.